MSSQL Database Terminolojisi

Merhaba arkadaşlar bu yazımızda veritabanı ile alakalı bazı terimleri sizlere açıklamaya çalışacağım.

VeriTabanı (Database):Verilerin fiziksel hafızada saklandığı  datafiles ve bu verilerin olaylarının loglandığı log dosyalarından oluşan en az 2 dosyadan oluşan yapıları SQL Server VeriTabanı (Database) olarak değerlendirir.

Schema (Şema):Bir veritabanı içersinde yaratılan farklı  schemalar içersinde aynı isimde tablolar ,store procedureler gibi farklı nesneler yaratabilmek mümkün oluyor böylelikle database içersindeki nesneleri gruplara ayırarak çalışmayı kolaylaştırabiliyoruz.

Table (Tablo) :Günlük hayatta kullandığımız liste mantığı ile oluşturduğumuz nesnelerdir.Yani bir sınıf listesinden tutun alışveriş listesine kadar tüm listeleri tablo olarak tanımlayabiliriz. Teknik olarak bakarsakta satır ve sütunlardan oluşan veri saklayabilen veritabanının en temel nesnesi diyebiliriz.

ResultSet (Sonuç Kümesi): Bir seçme ve listeleme  işlemi gerçekleştiğinde bazen bir bazen birden fazla tablo kullanılarak hazırlanan ve veritabanı üzerinde mevcut olmayan tabloların hepsi birer sonuç kümesidir.

Row (Satır): Tablo üzerinde mevcut olan her bir kayıt bir satıra denk gelir.

Column(Sütun): Tablolarda dikey sütunların yanyana gelmesi ile meydana gelmiştir. Bir ürün tablosunu ele alacak olursan her ürün bir satır bu ürünün her bir bilgiside sütundur.

Field (Alan): Yapılandırılmış  bilginin her bir kısmını saklamak üzere yapılan tanımlamadır. Bu alanın uzunluğu ne kadar olacak harf ise ne kadar harf alabilir, rakam ise kaç basamaklı olacak bu türden soruları yanıtlamak için bir alan tanımlamak ve bu alanada bir veri tipi belirtmemiz gerekir.

Data Type (Veri Tipi): Bilgisayar kayırları yapısal olarak tutarken onların yapıları hakkında fikir sahibi olabilmek için bazı özellikleri önceden tanımlanması gerekir. İşte bu özellikleri belirten tipler veri tipleridir.

Record (Kayıt) : Yapılandırılmış verilerden her birine bir kayıt denir.  Yani alan bilgileri ile birlikte her bir satır kayıttır.

Constrait (Kısıtlayıcı) : Herhangi bir alan içersine girilebilecek bilgileri zorlayıcı kurallara denir. Birincil Anahtar Kısıtlayıcı , Tekill Kısıtlayıcı , Default Kısıtlayıcı, Yabancı Anahtar Kısıtlayıcı, Kontrol Kısıtlayıcı olmak üzere 5 tür kısıtlayıcı vardır.

Default  : Tabloda bir alana değer girilmediğinde bu alan için standart olarak önceden bizim belirttiğimiz bir veri veya verinin ilk giriş işlemi esnasında otomatik olarak  bu sütuna atanması.

Rule (Kural):Bir alana girilebilecek verilerin bir kurala bağlı olmak üzere girilmeye zorlanması için yapılan tanımlamalara denir.

Indexes (İndeksler) : Bir kaç yüz kayıttan oluşan bir tablo üstüne kayıt arama işlemi veritabanı yönetim sistemi için oldukça basit bir işlemdir ancak bu sayı milyonlara çıktığında çeşitli kriterlere bağlı olarak organize edip sıralayacak bu sayede hızlı erişimi sağlayacak yapılar vardır. Veriler fiziksel olarak düzenleniyorsa CLUSTERED INDEX (Kümelenmiş), fiziksel olarak düzenlenmiyorsa UNCLUSTERED  INDEX(Kümelenmemiş) adını alır.

View : Bazen hazırlanan sorguların veya elde edilen sonuç kümelerinin bir tablo gibi davranması istendiğinde View kullanılarak bu sanal tablo oluşturulur.

Synonim : View den farklı olarak tablolar dışındaki store procedureler gibi nesnelerede takma adlar verebilmemizi sağlar.

Stored Procedure (Kaydedilmiş Yordamlar) : SQL kodları çalıştırılmadan önce veritabanı yönetim sistemi tarafından yorumlanır ve derlenir  ardından çalıştırılmak istenen kod çalışır ve sonuç kümesi elde edilir. Bu işlem sırasındaki yorumlama ve derleme kısmı veritabanı yönetim sistemine ek bir yük getirir. Bunu hızlandırabilmek için derlenmiş ve yorumlanmış ifadeleri kullanabiliriz. Bu derlenmiş ifadeler Stored Procedurelerdir. Genellikle veri erişim katmanı olarak kodlanırlar.

Cursor (İmleç) : Veritabanında bulunan kayıtlara satır satır erişmek istediğimizde bu işi bizim yerimize imleçler halleder. İmleçler genellikle veritabanı üzerindeki verilere baım yapılırken kullanılırlar.

Trigger (Tetikleyici) : Triggerler veritabanı üzerindeki veriler ile ilgili ekleme, silme , düzenleme gibi işlemler yerine veya bu işlemlerden sonra otomatik olarak yapılacak olan işlemlerin belirtildiği yapılardır.  Veri bütünlüğünü sağlamak amacıyla kullanılırlar.

UDF User Defined Functions (Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlar) : UDF ler genellikle karmaşık işlemlerin  tek bir sefer fonksiyon olarak kaydedilip daha sonra sadece isimleri ile çağrılabilen bir yapıdır. Stored Procedure lerden tek farkı select sorguları içersinde onların bir parçası gibi kullanılabilmeleridir.

User Defined Types  (Kullanıcı Tanımlı Tipler): SQL server 2005 den itibaren 8K yi aşmamak için kendi gereksinimlerimizi  giderebilmek için oluşturduğumuz kendine özgü metotlarıda içersinde bulundurabilen tiplerdir.

Umarım yararlı olur

Sonraki yazılarda görüşmek üzere …

M.Zeki Osmancık